ضمانت انتفاع مالی؛ اولین گام تضمینی برجام

پایگاه رهنما:

روند گفت­وگوها پیرامون مذاکرات هسته ­ای با پیشنهاد جدیدی مواجه شده است، این بار مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن رد راهبرد فشارحداکثری، از زمان مناسب برای «توافق» سخن گفته است و این گام را بهترین اقدام برای طرف غربی ارزیابی کرده است. از سوی دیگر تیم مذاکره کننده ایرانی رعایت هنجارهای سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این پرونده را الزام قطعی دانسته است. فرجام این پیشنهاد چگونه رقم می­خورد؟

• جوزپ بورل: فشار حداکثری علیه ایران شکست خورد

جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یادداشتی در روزنامه فایننشال‌تایمز درباره مذاکرات رفع تحریم‌های ایران اظهارنظر کرده است. بورل در این یادداشت تصریح کرده که اجرای کامل توافق هسته‌ای برجام به شدت تحت تأثیر خروج «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا از برجام و پیگیری سیاست یکجانبه «کمپین فشار حداکثری» قرار گرفته است. او در بخش دیگری از این یادداشت یادآوری کرده که فشار حداکثری شکست خورد. بورل می‌نویسد: «فشار حداکثری شکست خورد. همزمان، علی‌رغم حداکثر تلاش از سوی اعضای باقی‌مانده [در برجام] مردم ایران از عواید کامل رفع تحریم‌ها محروم ماندند.»

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ادامه به تلاش‌های ادعایی خود برای هدایت مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین اشاره کرده است. او نوشته است: «بعد از ۱۵ ماه مذاکرات فشرده و سازنده در وین و تعاملات بی‌شمار با طرف‌های برجام و آمریکا، من به این جمع‌بندی رسیده‌ام که فضای برای مصالحه‌های مهم اضافی به پایان رسیده است. من اکنون روی میز متنی گذاشته‌ام که در آن، رفع تحریم‌ها و گام‌های هسته‌ای برای احیای برجام به تفصیل شرح داده شده‌اند.» او در ادامه مدعی شده است: «این متن، بهترین توافقی است که من به عنوان تسهیل‌کننده مذاکرات آن را ممکن می‌بینم. توافق بی‌نقصی نیست اما در آن به همه عناصر ضروری پرداخته شده و در بردارنده مصالحه‌های سخت حاصل‌شده توسط همه طرف‌ها است.» جوزپ بورل در ادامه از همه طرف‌ها خواسته این فرصت را غنیمت شمرده و به مذاکرات اجازه موفق شدن بدهند. او نوشته است: «لازم است برای مغتنم شمردن این فرصت برای موفقیت، تصمیم‌های لازم گرفته شوند. من هیچ جایگزین جامع یا موثر دیگری را در دسترس نمی‌بینم.» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به کشمکش‌های داخلی سیاسی در داخل آمریکا در خصوص برجام هم اشاره کرده و نوشته است: «می‌دانیم که برجام با توجه به نزدیک شدن انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره همچنان در واشنگتن از لحاظ سیاسی مسئله‌ای قطبی است.» او اضافه کرده است: «این توافق ممکن است به همه نگرانی‌های آمریکا در خصوص ایران نپرداخته باشد. اتحادیه اروپا در خصوص نگرانی‌هایی که فراتر از مسئله هسته‌ای هستند نظیر مسائل حقوق بشر و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران [با آمریکا] هم‌نظر است. ما مدام این مسائل را در رایزنی‌های دوجانبه با ایران مطرح می‌کنیم.»

جوزپ بورل درباره حساسیت‌ها در تهران درباره برجام نوشته است: «این را هم می‌دانیم که در تهران بعد از تجارب منفی سال‌های اخیر تحفظ‌های مهمی بر سر اجرای کامل توافق وجود دارد. با وجود این، توافقِ روی میز، عزم همه طرف‌های برجام برای اطمینان از دوام‌پذیری آن را نشان می‌دهد و از جمله شامل تعهد جو بایدن و آمریکا در این زمینه است. در نتیجه، این توافق از حفاظ‌های بهتری در برابر اقدامات یکجانبه برای تضعیف آن برخوردار است.» جوزپ بورل در پایان خاطرنشان کرده است: «اکنون وقت اتخاذ تصمیم‌های سریع برای به سرانجام رساندن مذاکرات وین بر مبنای متن پیشنهادشده من و بازگشت فوری به اجرای کامل برجام است.» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مدعی شده چنانچه توافق مورد قبول واقع شود «یک بحران هسته‌ای خطرناک» در انتظار خواهد بود. او گفته است: «مسئولیت مشترک ما است که توافق را به سرانجام برسانیم.»

انریکه مورا: بهترین توافق روی میز است، گام آخر را بردارید

«انریکه مورا» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده هیأت این اتحادیه در مذاکرات رفع تحریم‌ها در پیامی که در صفحه توییتری خود منتشر کرد، با اشاره به اظهارات اخیر «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تصریح کرد که بهترین توافق ممکن برای تمامی طرف‌ها روی میز قرار گرفته است. وی با اشاره به اظهارات اخیر بورل که گفته بود پیش‌نویس متن توافق هسته‌ای ارائه شده است، گفت: «بهترین توافق ممکن برای طرف‌ها روی میز است، این توافق مزایای اقتصادی روشن و قابل اندازه‌گیری را برای مردم ایران تضمین می‌کند و مزایای قابل‌راستی‌آزمایی عدم اشاعه را برای جامعه بین‌المللی تضمین می‌کند. من تمامی طرف‌ها را دعوت می‌کنم تا گام آخر را بردارند.»

• واشنگتن: اساس پیشنهاد برجامی بورل، همان پیش‌نویس قبلی است

ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری در حضور خبرنگاران با سوالی درباره اظهارات جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مواجه شد.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «خوب، من با چیزی که قبلا از ما شنیده‌اید شروع می‌کنم و آن این است که ما قرار نیست در صحنه عمومی و در برابر دیدگان همگانی مذاکره کنیم. آنچه می‌توانم بگویم این است که ما در حال بررسی پیش‌نویس تفاهم‌نامه (پیشنهادی) در مورد بازگشت متقابل به اجرای کامل برجام هستیم که نماینده عالی (اتحادیه اروپا جوزپ بورل) با ما و همچنین با ایران و سایر شرکای برجام در میان گذاشت. ما واکنش‌هایمان را مستقیم با اتحادیه اروپا در میان خواهیم گذاشت.»

ند پرایس ادامه داد: «اما همانطور که قبلا گفتیم و این چیزی است که شما هم شنیدید، یک طرح کلی از آنچه ما معتقدیم توافق خوبی روی میز است از ماه مارس وجود دارد که ما آماده پذیرش آن بوده‌ایم و ما می‌دانیم که این متن جدیدی که آقای بورل به آن اشاره کرد، مبنا و اساس آن پیش‌نویسی است که از ماه مارس روی میز بوده است.» سخنگوی وزارت خارجه دولت جو بایدن افزود: «ما در حال مطالعه تغییراتی هستیم که توسط اتحادیه اروپا پیشنهاد شده است. ما در کوتاه‌مدت به آنها پاسخ خواهیم داد و ما امیدواریم که ایران بالاخره و در نهایت تصمیم بگیرد فرصتی را که مدتی است پیش رویش بوده است، مغتنم بشمارد.»

مت لی خبرنگار ارشد آسوشیتدپرس سوال کرد: «آیا (در متن پیشنهادی جوزپ بورل) چارچوب زمانی وجود دارد که هر دو طرف باید در آن پاسخ دهند؟»

ند پرایس در جواب گفت: «فکر می‌کنم در یادداشتی که آقای بورل امروز منتشر کرد، دیدید که به یک چارچوب زمانی اشاره نکرده است. ما در بررسی پیشنهادی که او ارائه کرده است، به سرعت عمل خواهیم کرد. ما می‌دانیم که زمان بسیار مهم است. اما همچنین این را هم می‌دانیم که برنامه هسته‌ای ایران به گونه ای پیش رفته است که مولفه‌های بازگشت متقابل به پایبندی که در حال حاضر چندین ماه در راه است برای ما و منافع ملی ما بسیار ارجحیت دارد. بنابراین، تا زمانی که به نفع ما باشد، به دنبال بازگشت متقابل به پایبندی به برجام ادامه خواهیم داد.»

• چشم انداز مذاکرات

جمهوری اسلامی ایران نشان داده است هرگونه مذاکرات باید توازن منافع در آن حاکم باشد و در این مذاکرات با توجه به تجربه تلخ برجام، باید انتفاع مالی و حقوق هسته­ای جمهوری اسلامی ایران رعایت گردد. بنابراین هرگونه پیشنهاد جدید، زمانی در دستورکار طرف مذاکره­کننده ایرانی قرار خواهد گرفت که ضمانت­های اولیه آن رعایت شده باشد. در همین راستا پیشنهاد اخیر جوزپ بورل نیز معنایابی خواهد شد.